فرایند درونی سازی در مثنوی معنوی

چکیده: درونی سازی یعنیپذیرشیاسازگاریباورها،ارزش ها،نگرش هاومعیارهابهمثابهآنچیزهاییکهبهخودفردتعلقدارد. از جمله آموزه های اساسی عارفان، پی بردن به پدیده «درونی کردن خدا» در بشر اعم از عارف و عامی است. هر نوع درونی سازی خدا، در واقع نوعی از شخصی سازی را به همراه دارد و ماحصل درونی سازی خدا، شخصی سازی اوست. مولوی همیشه در خطاب به خدا دو دسته صفات تنزیهی و تشبیهی را مدّ نظر دارد و همیشه دست به عصا راه می رود، مبادا خواننده به دام تشبیه بیفتد. امّا در عین حال سخنان وی در تمام آثارش به گونه ای است که هرگز متشخّص بودن خدا کم رنگ نمی شود. او به خدای درونی شده و متشخّص اعتقاد دارد؛ به این خاطر سیروسلوکی درونی را برمی گزیند و بیان می دارد که خدا را نباید در خارج از وجود خود جستجو کرد، بلکه او را باید در درون خود جست. هر چهره از خدا، چهره ای از دین را دربردارد و هر چهره ای از دین، نوعی دین داری را می طلبد. بنابراین هر کسی با توجّه به خدای درونی شده خویش، نوعی دین داری را برمی گزیند و بر آن تأکید می ورزد. از اینرو مولانا به بعد ظاهری عبادات بهای چندانی نمی دهد، بلکه ارزش اعمال را به نیّات آن معطوف می کند. او حتّی در تفسیر آیات قرآن نیز به درونی سازی پرداخته است و می کوشد تا اسرار و رمزهای قرآنی را با شیوه صوفیانه و درون گرایانه بگشاید. واژه های کلیدی: مولوی، مثنوی، درونی سازی، تشخّص خدا، سیروسلوک، اعمال عبادی، تفسیر درون گرایانه